Yersen Yoğurt, İçersen Ayran Sözlüğü (I)

Kelimelerin de kardeşleri olduğu söylenir, bence de öyledir. Zira en âlâsından en adisine dek düşüncenin her sürümünü ifadeye yeter kelime mevcuttur. Sırası geldiğinde en yakın manalı kelimelerden birini, mesela “zevk ”yerine “haz” zı kullanıp geçersiniz. Bu minvalde birbirine manaca yoldaş kelimelerin hiçbirini zayi etmezsiniz. Buraya kadarına eyvallah. Lakin bazı kelimeler de vardır ki literatürüne göre kavramlaşmıştır. Açılımı bir çuvalda sabitlenen bu türlü kavramların ilgili yerlerde dudak uçuklatan tarzda kullanılması hata sıralamasına sebep olur. Söz gelimi; artık şu zamanda “millet” yerine “ulus” demek, Cumhuriyetin başına 1. veya 2. şeklinde numara vermek, yemeni, başörtüsü ve türbana aynı veya ayrı içerik yüklemek bir ”şey” ile mensubiyete eklemlenmek demektir..

Kültürel, sosyal ve siyasal travmalar geçirmiş olmamız gelinen bu hali izaha kâfi midir, bilemem. Fakat yakın geçmişte ve bugün kelimelerin hakikatine yakın manası ile gülünce yakın manası arasında pusulayı şaşırmış vaziyette olduğumuz sırt dönülemeyecek bir gerçek.İşte bu muallak karşısında; kabul gören yanıyla yakın ve uygulamadaki yanıyla gülünç anlamalarda bizim de dilimiz dile geldi ve “yersen yoğurt ,içersen ayran “sözlüğü ortaya çıktı.

Basın

Mana 1- Sosyal, kültürel, siyasal, ekonomik alanda muteber ve güçlü erk

Mana 2- Tenkit ve alkış hakkını dümen suyundan yana denetimsiz kullanabilen ahtapot.

Bağımsızlık

Mana 1- Amorf yönetimlerin zirvesinde yer bulan algı

Mana 2- Mecburiyetten alternatifi telaffuz edilemeyecek klişe terane, gargara.

Darbe

Mana 1- Az gelişmiş ülkelere özgü demokrasi kodu

Mana 2- İstatistik varsayımla hükümranlık neşesi

Devlet

Mana 1- Örgütlü yetkinlik

Mana 2- Güncelde pratik anlamı olmayan kağıda geçirilmiş harf tomarı

Dış Siyaset

Mana 1- Ötede pişenden beriye ne düşer hesabı

Mana 2- Döner kapıdan geçenlerin muhtelif anlayış şekli

Din

Mana 1-Karargâh basan şeytanı ve nefsi geri püskürten zırh

Mana 2-“İrtica” rötuşuyla metnin dışına çıkarılan vazgeçilmez malzeme

Dünya

Mana 1- Heva ve hava alaşımından müteşekkil küre ve (Bakınız; Zileli Aşık Kâmil dizeleri) “Güvenilmez şu cihanın şâdına/Nâzenin ömrünü verme yâdına / Mağrur olup aldanırsan tadına/ Bu fanilik sana türlü hâl eyler.”

Mana 2- Allahlı insafsızlar ve Allahsız nasipsizlerin kurduğu şiddet, şehvet ve şöhret ligi

Hizmet

Mana 1- İhtimam ve özveriyi öne alan canlı etkinliği

Mana 2- İç güdüsel tutku neticesi “hep bana” denilen saha.

Kültür

Mana 1- Bireye, mazi ile müstakbel arasındaki tüm renkleri muhakeme yetisi veren toplumsal laboratuvar.

Mana 2- Bilgi ile fikir farkını idrak edemeyenlerin internette nezih sayfa tıklama yoğunluğu.

Küreselleşme

Mana 1- Sosyo-kültürel ve iktisadi arenayı kendince yakına çekme hareketi

Mana 2- Sömürünün semirme ile kurduğu esnek izdivaç

Muhalefet

Mana 1- İlkesi ve ülküsü “ayağını denk al” duruşuna dayalı fenomen