AK Parti’nin oylarının 5 milyon artmasına rağmen, neden vekil sayısı 15 azaldı cevap: D’Hondt sistemi
Seçim sandığından AK Partinin ezici üstünlükle çıkmasına rağmen ne oludu da meclise taşıdığı milletvekili sayısı bir evvelki seçime göre 15 tane birden düştü.
Bir evvelki seçimde yüzde 46 oyla 341 milletvekilini meclise taşıyan AK Parti bu seçimde yüzde 50 oyla neden 326 milletvekili çıkarabildi.
Seçmen geneli buna kafa yordu, pek çok kişide sorusuna yanıt bulamadı.
Sorunun yanıtı şu; “D’Hondt sistemi.”
Bu sisteme göre alınan oylar tasnif edilerek partilerin çıkaracağı milletvekili sayısı belirleniyor.
Nısbi Seçim Sistemi olarak adlandırılan bu sistemi 1878 yılında Belçikalı matematikçi Victor D’Hondt’un bulmuş ve yaygın olarak Arjantin’den Avusturya’ya, İzlanda’dan Polonya’ya, Paraguay’dan Londra meclisine kadar sistem aktif olarak benimsenmiş ve kullanılmakta.Bizde de ilk kez 1961 Anayasası ile kullanılmaya başlanıyor.
Sistemin amacı, seçmenlerin adaylarını daha iyi tanırken ve adayların seçmenlerle daha yakın diyalog kurmalarına imkân verip öte yandan bunu zorunlu kılmasıdır.
Peki, bu hesap nasıl hesaplanıyor,
Önce hangi ilin kaç vekil çıkaracağı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre belirleniyor.
Bu sisteme göre bir seçim çevresinde her partinin aldığı toplam oy, sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e, 4’e bölünüyor. O seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu işlem devam ediyor. Elde edilen paylar, parti farkı gözetmeksizin, büyükten küçüğe doğru sıralanıp vekillikler de buna göre partilere veriliyor.
Örnek olarak AK Parti 7 milletvekili çıkaran bir bölgede 60 bin, CHP 25 bin ve MHP 14 bin oy almışsa, önce birinci parti olduğu için bir milletvekilliğini AKP kazanıyor. Ardından AKP’nin 60 bin oyu ikiye bölünüyor. 30 bin rakamı, ikinci parti olan CHP’nin aldığı oydan fazla olduğu için ikinci vekillik de AKP’ye gidiyor.
Bu kez AKP’nin oyu üçe bölünüyor ve 20 bin çıkıyor.
Bu miktar CHP’nin 25 bin oyundan az olduğu için bir vekillik de CHP’nin oluyor.
Bu kez CHP’nin oyu ikiye bölünüyor.
12 bin 500 rakamı, AKP’nin üçe bölünmüş oyu olan 20 binden az olduğu için bir vekillik daha AKP’ye gidiyor.
Ardından 60 bin oy dörde bölünüyor ve 15 bin çıkıyor. 15 bin CHP’nin ikiye bölünmüş oyundan fazla olduğu için AKP 4. vekilliği de alıyor.
Ve son olarak, 60 bin oy beşe bölünüyor 12 bin rakamı çıkıyor.
AKP’nin bölünmüş oyu 12 bin, CHP’nin 12 bin 500 ve MHP’nin toplam oyu 14 bin olduğu için bu kez bir vekilliğin sahibi de MHP oluyor.
Sonra MHP’nin oyu ikiye bölünüyor. 7 bin rakamı çıkıyor. CHP’nin ikiye bölünmüş oyu diğer partilerin bölünmüş oyundan daha fazla olduğu için de CHP 2. vekilliği de kazanıyor.
İşte dananın kuyruğunun koptuğu yer de son bölünmede ortaya çıkıyor.
AKP birçok şehirde son bölünmede milletvekilliklerini CHP ve bağımsızlara kaptırdı.
Onun için yüzde 50 oy aldı ama 326 milletvekili çıkarabildi.
D’hundt sisteminin bilinen en yaygın özelliklerinden birisi de özellikle dar bölgelerde oyları fazla olan partilere büyük avantaj sağlamasıdır.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.