Türkiye ile ABD arasında kriz

Sözde Ermeni "Soykırımı" yasa tasarısı ABD Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi'nden bir oy farkla geçti. Oylamada hayır diyenler öndeyken, son anda Beyaz Saray'dan gelen talimatla oturuma ara verildi. 2 çekimser temsilciye evet dedirtildi. Oylamadan hemen önce ise Clinton, meclis başkanına 'hayır denmesini tavsiye ettikten' sonra Obama da Gül'ü arayıp 'protokoller bir an önce kabul edilsin' dedi. Obama bu şekilde 'ben elimden geleni yaptım' imajı oluşturarak Türk-Ermeni sürecinde tüm sorumluluğu Türkiye'ye yükledi. Ankara Washington büyükelçisi'ni çekeceğini açıkladı.

Her yıl Türkiye-ABD ilişkilerini geren sözde Ermeni "soykırımı" yasa tasarısı Amerikan Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi'nde yapılan tartışmalı oylamada bir oy farkla geçti. Oylamanın başlangıcında "hayır" diyenler ezici bir çoğunlukla öndeydi. Ancak, durum eşitlenmeye başladıktan sonra, Amerikan Temsilciler Meclisi'nde "geleneksel" olmayan bir durum gerçekleşti. Son anda Beyaz Saray'dan gelen bir talimatla oylamaya ara verildi. Ve çekimser 2 üye son anda sonucu Türkiye'nin aleyhine çevirdi. Tasarı 22' hayır oyuna karşı 23 evet oyuyla kabul edildi. Bir kaç dakika sonra Türkiye, Washington büyükelçisi Namık Tan'ın "istişarelerde bulunulmak üzere" geri çağırılacağını açıkladı.

OBAMA'NIN PLANI İŞLEDİ

Oylamanın yapılacağı oturuma başlamadan önce Amerika'dan iki son dakika müdahalesi bundan sonraki süreci özetledi. Önce Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'ın, Komite Başkanını arayarak "tasarının geçmesini tavsiye etmiyoruz" dediği açıklandı. Ardından, yani oylamaya dakikalar kala, ABD Başkanı Barack Obama Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ü arayarak "Ermeni protokolü bir an önce meclis'ten geçirilmelidir." dedi. Bu, Obama'nın "Ben elimden geleni yaptım. Top artık Türkiye'de" imajını oluşturmak için oynadığı bir "son dakika oyunu" olarak değerlendirildi.

SORUMLULUK ANKARA'YA YÜKLENDİ

Ermenistan milliyetçi muhalefet partilerinin de baskısıyla protokol metnine "soykırım" ifadesini dahil etmiş bulunuyor. Ankara ise Protokollerin mecliste görüşülmesi için Ermenistan'ın Karabağ'dan çekilmesini önkoşul olarak görüyor. Ancak Amerika dün uyguladığı ince işlenmiş planla, Nisan'daki asıl önemli oylamaya kadar, adım atma konusunda tüm sorumluluğu Türkiye'ye yüklemiş oldu. Ankara ise bu durumu kabullenme niyetinde değil.

Başkan son üyeye oy kullandırtmadı

Oylama öncesinde 'Türkiye'nin protokolleri onaylayacağını sanmıyorum' diyerek ne olursa olsun tasarının geçmesini sağlayacağı sinyalini veren kongre başkanı Howard Berman dediğini yaptı. Hayır ve evet oyları eşitken kararsız son iki üyeden biri olan Shelia Jackson Lee'yi, Beyaz Saray'ın talimatıyla oturuma ara verildiği sırada, oyunu kullanmaması için ikna etti. Daha sora Shila'nın hayır oyu vermeyi düşündüğü öğrenildi.

Türkiye'den önce protokolü onaylamayız

Tasarının kabul edilmesi Ermenistan tarafından memnuniyetle karşılandı. Ermenistan Dışişleri Bakanı Edvard Nalbandyan, Reuters ajansına yaptığı açıklamada, "Kararı büyük bir memnuniyetle karşıladık" dedi. Nalbandyan, "Bu gelişme, Amerikan halkının evrensel insan hakları değerlerine bağlılığının yeni bir göstergesi ve insanlığa karşı suçların önlenmesi yönünde önemli bir adım oldu" ifadelerini kullandı.

Öte yandan Türkiye ve Ermenistan arasında ilişkilerin normalleştirilmesini öngören protokolle ilgili Ermenistan Parlamento Başkanı'ndan da dün açıklama geldi. Anayasa Mahkemesi tarafından uygun görülen ancak, sözde 1915 olaylarına atıfta bulunarak Türkiye'nin tepkisini çeken protokol, Ermenistan parlamentosunda beklendiği üzere bu ay içinde gündeme alınmayabilir. Rus Ria Novosti haber ajansına göre, Ermenistan Parlamento Başkanı Hovik Abrahamyan protokolün Türkiye Meclisi'nden onaylanmasının ardından kendilerinin de gündeme alabileceklerini söyledi.

Meclisi'in açılışını Türk imam yaptı

Tasarının oylandığı Amerikan Temsilciler Meclisi'nin dünkü açılış duasını, bir Türk imam yaptı. Demokrat milletvekili David Price tarafından açılış duasını yaptırmak için Kongre'ye davet edilen Kuzey Carolina'daki Duke Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olan Türk imam Abdullah Antepli, bugüne kadar Temsilciler Meclisi'nin açılışını yapan dördüncü Müslüman oldu. Antepli, Kongre'deki açılış duasında ise şu ifadeleri kullandı: "Allah'ım, karar alıcıları, ilahi merhamet ve şefkatini dağıtmak için elçin yap. Onları açık yüreklilik ve insanlıkla kutsa. İnsanoğlunun yaşam kalitesini artırmaları için kalplerini ve zihinlerini tutku ve kararlılıkla doldur. Yoksulluk, cehalet, ırkçılık ve nefretin bu ülkeden ve tüm yeryüzünden silinmesi için gösterdikleri çabalarda onları muvaffak eyle. Allah'ım bu kadın ve erkekleri barış yapan, köprüler kuran ve şifa veren insanlar haline getir. Allah'ım biz seni unutsak da sen bizi unutma. En mübarek ve en güzel adlarınla dua ediyoruz. Amin."

KİM NE DEDİ?

Tasarıya ilişkin kararsızlar grubunda yer aldığı düşünülen Temsilciler Meclisi'nin tek Müslüman üyesi Keith Ellison, "oyunun Türkleri üzebileceğini ve bunun için üzgün olduğunu" söyledi ve evet oyu kullandı.

Tasarıya hayır oyu veren komisyon üyeleri, böyle bir tasarının kabul edilmesinin ABD'nin NATO, Afganistan ve Irak'ta stratejik ortağı olan Türkiye'yi kaybetmesine yol açacağını ifade ettiler. Hayır oyu vererek Türkiye'nin yanında duran komisyon üyeleri, ABD'nin yakında Irak'tan asker çekeceğini ve Türkiye'nin gücendirilmesi durumunda sınırı asker geçişine kapatacağı için ABD askerlerinin güvensiz yollarla ülkelerine dönmek zorunda kalacağını vurguladılar. Bir komisyon üyesi 'Askerlerimiz güvensiz yoldan geri dönerken kayıp verirsek bunu seçmenime anlatamam" dedi. Ermeni tasarısını destekleyen üyeler ise tasarı ile Türkiye'nin değil, 1915 yılındaki Osmanlı politikalarının suçlandığını savunuyor.