Küresel kriz, Türkiye'de 50 ili vergisel açıdan oldukça kötü etkiledi. Kocaeli, İstanbul, İzmir ve Bursa'nın da aralarında bulunduğu 50 ilde vergi gelirleri, geçen yılın da altına indi.
Ocak-Mayıs döneminde 81 ilin 31'inde vergi gelirleri 2008 yılının aynı döneminin üzerinde gerçekleşti. Bu iller arasında 5 aylık dönemde, geçen yıla göre 396 milyon 338 bin lira daha fazla verginin toplandığı Ankara da bulunuyor. Başkentte 2008 yılının ilk 5 ayında 8 milyar 377 milyon 335 bin lira olan vergi tahsilatı, bu yıl aynı dönemde 8 milyar 773 milyon 673 bin lira oldu. Vergi gelirlerinde 11 milyon lira artış kaydedilen Adana ile Amasya, Artvin, Diyarbakır, Giresun, Hatay, Kars, Kastamonu, Malatya, Siirt, Sinop, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Yozgat, Karaman, Batman, Şırnak, Osmaniye ve Düzce gibi iller de, vergi gelirlerinin yükseldiği iller arasında yer aldı.
-TÜRKİYE'Yİ SIRTLAYAN İLLER GERİLEDİ-
Buna karşılık Ankara dışında vergi gelirlerinde Türkiye'yi sırtlayan iller ise vergi gelirleri bakımından geçen yılı arattı. 2008 yılının ilk 5ayında 9 milyar 863,8 milyon lira verginin toplandığı Kocaeli'de bu rakam, bu yıl 8 milyar 192,2 milyon liraya düştü. Böylece bu ildeki vergi gelirinde geçen yıla göre 1 milyar 671,7 milyon liralık bir azalma meydana geldi. Geçen yıl Hazineye 30 milyar 194,8 milyon lira vergi veren İstanbul'da da vergi hasılatı 827,6 milyon lira düştü ve 29 milyar 367,2 milyon lira olarak gerçekleşti. Vergi gelirlerinde 646,7 milyon liralık erozyonun yaşandığı İzmir'de de 7 milyar 158,9 milyon lira olan vergi geliri, bu yıl 6 milyar 512,2 milyon liraya indi. Krizden en fazla etkilenen iller arasındaki Bursa'da da 1 yıl önce 1 milyar 817,9 milyon lira vergi toplanmışken, bu yıl 1 milyar 439,4 milyon lira vergi tahsilatı yapıldı. Bu şekilde Bursa'nın vergi gelirlerinde de 378,5 milyon liralık bir gerileme yaşandı. Diğer illerden Zonguldak'ta 256,1 milyon lira, Kırıkkale'de 61,7 milyon lira, Samsun'da 66,6 milyon lira, Tekirdağ'da 48,1 milyon lira, Eskişehir'de 44,7 milyon lira, Antalya'da da 59,4 milyon lira, Muğla'da da 46,1 milyon lira vergi düşüşü oldu.
-TAHSİLAT ORANLARI-
Tahakkuk eden verginin tahsil edilmesi bakımından da krizin olumsuz etkileri en fazla Zonguldak'ta yaşandı.Bu ilde tahsilat oranı, geçen yılın aynı dönemine göre 28,5 puan geriledi. 2008 yılında bu ilde tahakkuk eden her 100 liralık verginin 68,27 lirası tahsil edilirken, söz konusu rakam bu yıl 39,78 liraya geriledi. İstanbul'da geçen yıl yüzde 80 olan tahsilat oranı, bu yıl yüzde 75,3'e, İzmir'de de 81,3 olan oran, yüzde 74,8'e indi. Vergi gelirlerindeki artışa rağmen Ankara'nın tahsilat oranında da 5,7 puanlık bir azalma meydana geldi. Ancak tahakkuk artışı, başkentin vergi gelirlerini arttırdı.Tahsilat oranındaki düşüş Hakkari'de 18,2 puan, Yalova'da 14,4 puan, Aksaray'da 15,4 puan, Kırıkkale'de 11,9 puan, Sakarya'da 14,4 puan, Kırklareli'nde 11 puan, Karabük'de 10,2 puan, Kilis'te 10,2 puan, Samsun'da 9,6 puan, Elazığ'da 9,1 puan, Çanakkale'de 10 puan, Aydın'da 10,2 puan, Balıkesir'de de 8 puan olarak belirlendi.
-VERGİ GELİRLERİ HANGİ İLDE NE OLDU?
İlk 5 aylık dönem itibariyle krizden etkilenen 50 ilde vergi gelirlerinde şu gelişim yaşandı:
İLLER 2008 2009
--------------- ------------- -------------
Afyonkarahisar 115.777 115.340
Ağrı 36.526 36.038
Antalya 878.676 819.281
Aydın 243.861 211.899
Balıkesir 399.555 348.908
Bilecik 40.302 39.874
Bingöl 16.537 16.438
Bolu 84.945 72.899
Bursa 1.817.849 1.439.352
Çanakkale 150.653 137.108
Çankırı 25.237 25.104
Çorum 85.258 85.168
Denizli 227.615 224.651
Edirne 164.788 146.371
Elazığ 98.182 90.607
Erzurum 115.653 112.271
Eskişehir 348.389 303.730
Gaziantep 275.171 269.616
Gümüşhane 13.872 13.744
Hakkari 9.011 5.170
Isparta 94.502 94.243
Mersin 1.364.752 1.208.077
İstanbul 30.194.786 29.367.188
İzmir 7.158.844 6.512.168
Kayseri 405.064 369.713
Kırklareli 176.309 171.938
Kocaeli 9.863.829 8.192.164
Konya 471.625 443.539
Manisa 378.257 355.615
K.Maraş 152.687 147.851
Mardin 47.899 46.792
Muğla 374.214 328.118
Nevşehir 43.918 43.739
Niğde 46.223 41.918
Ordu 144.356 123.787
Rize 145.676 133.081
Sakarya 151.533 95.728
Samsun 412.962 346.358
Sivas 124.881 115.888
Tekirdağ 690.868 642.761
Tokat 83.679 78.910
Trabzon 225.471 220.394
Uşak 64.627 64.369
Zonguldak 417.092 160.958
Aksaray 91.835 59.416
Kırıkkale 155.428 93.769
Iğdır 14.981 14.008
Yalova 82.184 56.702
Karabük 92.398 66.900
Kilis 10.077 8.364
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.