İşsizlik maaşı zamlanıyor

Çalışma Bakanlığı'nın üzerinde çalıştığı düzenlemeye göre işsizlik maaşı artık kişi adına yatan prim baz alınarak hesaplanacak. Çalışırken maaşı yüksek olanlar, işsiz kaldıklarında 1.000-1.500 liraya varan rakamlarda ücret alabilecek.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, işsizlik maaşlarıyla ilgili sistemi yeniliyor. İşsiz kalanlara ödenen maaşın yükseltileceği yeni düzenlemeyle kayıt dışının önüne geçilmesi de hedefleniyor. Mevcut sistemde bir kişinin çalışırken maaşı ne kadar olursa olsun, işsiz kaldığında eline geçen miktar, brüt asgari ücretin yüzde 80'ini aşamıyor. Bu sebeple en yüksek işsizlik maaşı alanların eline ayda ancak 608 lira geçiyor.

Yeni sistemde ise işsizlik maaşı, kişi adına yatan prime göre tespit edilecek. Böylece özel sektörde yüksek maaşla çalışan birisi, işsiz kaldığında 1.000-1.500 liraya varan rakamlarda maaş alabilecek. Yeni sistemde işsizlik maaşının kapsamı da genişletilerek daha çok kişinin bundan faydalanması sağlanıyor. Aynı yöntem kısa çalışma ödeneğinin hesaplanmasında da uygulanacak. Halen yaklaşık 10 milyon SSK'lıdan yarıya yakınının primi, asgari ücret üzerinden ödeniyor. Bu da devletin milyarlarca lira gelir kaybına uğraması anlamına geliyor. Yeni sistem, işçiyi priminin tam yatırılması konusunda daha duyarlı olmaya teşvik edecek.

Çalışma hayatında alınan sıkı tedbirlere rağmen bazı işyerleri sigortasız işçi çalışmayı sürdürürken, personelin sigortalı gösterilmesine rağmen priminin düşük yatırılması yaygın bir uygulama. Halen yaklaşık 10 milyon SSK'lıdan yarıya yakınının primi, asgari ücret üzerinden ödeniyor. Bu durum sebebiyle devletin milyarlarca liralık gelir kaybı oluyor. Çalışma Bakanlığı, yüksek prim ödenmesini teşvik için işsizlik maaşı ve kısa çalışma ödeneğinde sistem değişikliğine gidiyor. Bakanlığın üzerinde çalıştığı düzenlemede işsizlik maaşının ve kısa çalışmanın asgari ücrete endekslenmesinden vazgeçiliyor. Her iki ödeneğin de kişinin adına yatırılan prime göre hesaplanması esası getiriliyor. Yeni uygulamayla ilgili olarak sosyal tarafları temsil eden sendikaların görüşlerine de başvurulacak. Bakanlık yeni sistemle işçiyi teşvik ederek 'benim primi tam yatır' demesini sağlayacak. Çalışan, işsiz kaldığında yüksek maaş alabilmek için priminin tam yatırılıp yatırılmadığını kontrol edecek.

Uygulanan sistem sebebiyle 3 milyona yakın işsizden ancak küçük bir bölümü işsizlik maaşından faydalanabiliyor. Geçen kasım ayında 165 bin kişi işsizlik maaşı alabildi. Halen bir kişinin işsizlik maaşından faydalanabilmesi için kendi kusuru dışında işten atılması temel şart, ancak yeterli değil. İşsizlik maaşı alabilmek için kişinin işten atılmadan önce 120 günü kesintisiz olmak üzere son 3 yıl içinde en az 600 gün prim ödemiş olması gerekiyor. 600 gün sigorta primi ödenenler 6 ay, 900 gün prim ödenenler 8 ay, 1.080 gün prim ödenenler ise 10 ay maaş alabiliyor.

İşsizlik maaşı hesaplanırken de son 4 aydaki ücret dikkate alınıyor. Özellikle işten atılmadan önceki 120 gün prim ödeme şartı birçok işsizin maaş almasını engelliyor. Hükümet yeni düzenlemeyle işsizlik maaşını hem daha kolay vermeye hem de miktarını yükseltmeye hazırlanıyor.

FONDA 45 MİLYAR TL BİRİKTİ

İşsizlik maaşı, Türkiye'de 8 yıldır uygulanıyor. Bu süre içinde maaş ödenenlerin sayısı 2 milyon 70 bin kişi oldu. İşsizlik Sigortası'nın uygulanmaya başlandığı Mart 2002'den bugüne kadar sisteme 2 milyon 470 bin 417 kişi başvuruda bulundu. Bunlardan 2 milyon 70 bini işsizlik maaşı almaya hak kazandı. İşsiz kalanlara bugüne kadar 3 milyar 687 milyon lira maaş ödendi. Kasımda işsizlik maaşı başvurularında artış gözlendi. Bir önceki ay 34 bin 613 kişinin başvuruda bulunduğu işsizlik maaşına, kasım ayında talep yüzde 10 artarak 38 bin 338'e çıktı. Geçen ay işsizlik ödeneğinden 165 bin 900 kişiye ödeme yapıldı.

Ödenen tutar ise 61 milyon 248 bin lira. Fon, bir kişiye en fazla 10 ay boyunca maaş veriyor. İşsizlik Fonu'nun gelirleri işçi, işveren ve devletin ödediği primlerden oluşuyor. İşsizlik Sigorta Fonu'na, her ay çalışan işçinin brüt ücreti üzerinden işçi ve devlet yüzde 1, işveren ise yüzde 2 prim ödüyor. Fonda bugüne kadar 59 milyar lira toplanırken ödemeler tutarı 14 milyar oldu. Fonun kasasında halen 45 milyar lira bulunuyor.