Besi hayvanlarında stres verimi düşürüyor

Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü öğretim üyesi Dç. Dr Serap Göncü Karakök, strese neden olan koşullarda yaşayan besi hayvanlarının verimlerinin düştüğünü söyledi.

Karakök, kırsal kalkınmada, dolayısıyla da ülke ekonomisinde önemli bir işlev üstlenen hayvancılıkta maksimum karlılığı sağlamak için bilimden yararlanmak gerektiğini bildirdi.
Bugüne kadar hayvancılığın geri planda kalmasının temel nedenlerinin, ekonomik ölçeklerde yapılmaması ve süt sığırcılığı teknik bilgilerinin kullanılmaması olduğunu ifade eden Karakök, yetiştiricilerin babalarından dedelerinden gördükleriyle değil bilimsel çalışmaların ışığında faaliyette bulunmaları gerektiğini kaydetti.
Özellikle yüksek verim yeteneğine sahip olduğu için yurt dışından büyük paralarla getirilen süt sığırlarının işletmelerde süt verimin yüksek tutulmasının bu teknik bilgilerin kullanımı ile mümkün olabileceğini dile getiren Karakök, ''Ancak bunun sağlanabilmesi için stres faktörlerinin tanınması ve her birine karşı gerekli önlemlerin alınmış olması gerekir'' dedi

Hayvanları strese sokan faktörlerden en önemlisinin ani gürültü ve sesler olduğunu vurgulayan Karakök, şunları kaydetti:
''Bu tür ani tiz ve metalik sesler hayvanları strese soktuğu için süt veriminin düşmesine neden olmaktadır. Ahır içinde traktör, yem makinesi, sağım makinesi veya çalışan fanların sesi gibi pek çok faktör buna örnek verilebilir. Özellikle süt sağımı sırasında bu olumsuz etkiler söz konusu ise hayvan strese girmekte ve sütünü tutmaktadır. Hayvanın alışık olduğu geri plandaki seslere 'beyaz sesler' adı verilir. Alışık olmadığı tiz seslere karşı da önlem olarak yatıştırıcı etkisi olan müzik kullanılmalıdır. Sürü içinde müzik dinletilen hayvanların daha az saldırgan davranış sergilediği yapılan çalışmalar sonucunda ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla müzik hayvanları rahatlatmakla birlikte burada kullanılan müziğin frekansı ve dalga özelliği de önemlidir. Kullanılacak müzikler kesinlikle sakinleştirici özelikte olmalıdır.''

Besi hayvanlarında bakım ve besleme koşullarının iyileştirilmesi ile yılda inek başına 2 bin 700 litre olan verimin 5 bin litreye çıkartılabileceğini belirten Karakök, ahırlarda tutulan hayvanların veriminin, doğal ortamdaki hayvanlara göre iki kat daha az olduğunu, bunun ahırların yeni tekniklere ve hayvanın ihtiyaçlarına uygun yapılmamasından kaynaklandığını vurguladı.
Karakök, süt sığırcılığında stres koşullarına karşı gerekli uygulamaların yapılması ile süt veriminin düşmesinin engellenebileceğini bunun da, besi hayvanlarının yaşam alanları olan ahırların teknik bilgiye dayanarak modernleştirilmesiyle sağlanabileceğini vurguladı.

-Hayvanların ahırları nasıl olmalı--

Karakök, ahır zemin özeliklerinin hayvan yapısı dikkate alınmadan yapılmış ise hayvanların veriminin doğal olarak azalacağını belirterek, şöyle devam etti:

''Zeminin besi hayvanlarının doğal yaşam alanlarına uygun yapılmaması halinde, hayvan yürümekten çekinecek, yem ve suya gitmeyecektir. Sonuçta verim düşecek ve hastalıklar söz konusu olabilecektir. Çok büyük yatırımların söz konusu olduğu günümüzde ahırların hayvan yapısına uygun tasarlanmaması verim düşüklülüğü ve hastalıkların artışı ile sonuçlanmaktadır. Hayvanın cüssesi dikkate alınmadan yapılan zemin, süt verimi düşüşü ve ayak hastalıklarının çoğalması ile karlılığın ve sürdürülebilirliğin azalması ile sonuçlanmaktadır. Hayvan ahırın içinde otlaklarda yürüyormuş gibi rahat rahat gezebilmelidir. Havalandırması tamamen doğal olmalıdır. Ahırlarda beton zeminler daha çabuk temizleneceği düşüncesiyle daha çok kullanılır ama bu yanlış bir uygulamadır. Beton zemine düşen sıvı gübre hayvanların tırnaklarını yumuşatarak daha hassas hale getirir. Bunun sonucunda ayak hastalıkları nedeniyle süt veriminde azalma, döl veriminde ise problemler görülür. Bunun yerine yumuşak, plastikten kauçuklar kullanılabilir. Havalandırma ahırın her tarafında eşit olarak sağlanmalıdır.''