Başbakan Erdoğan'ın 5 yılı için 5 kriter

Başbakan Erdoğan'ın Almanya'da olması nedeniyle Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay koordinasyonunda detaylar ele alındı. Başbakanlık'taki toplantıya; aralarında Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, İçişleri Bakanı Efkan Ala, Genel Başkan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, Grup Başkanvekili Mahir Ünal, MİT Müsteşarı Hakan Fidan'ın da olduğu yetkililer katıldı.

ÖYM'ler ve TMK gündemde

Toplantıda, özel yetkili mahkemelerin ve Terörle Mücadele Kanunu'nun kaldırılması, Jandarmanın adli kolluğa dönüştürülmesi, ekonomikanlamda, Meclis'te ay sonuna kadar yasalaştırılması planlanan Demokratikleşme Paketi'ne eklenecek adımlar ele alındı.

CMK'nın 102'nci maddesine göre mevcut durumda, ağır ceza mahkemelerinin görevine girmeyen işlerde tutukluluk süresi en çok bir yıl olarak uygulanıyor. Bu süre, zorunlu hallerde gerekçeleri gösterilerek altı ay daha uzatılabiliyor. Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde ise, tutukluluk süresi en çok iki yıl. Bu süre, zorunlu hallerde, gerekçesi gösterilerek en çok üç yıla kadar uzatılabiliyor. Özel yetkili mahkemelere sağlanan ayrıcalık nedeniyle bugüne kadar süre 10 yıla kadar uzamıştı. ÖYM'lerin kaldırılmasına paralel olarak o ayrıcalık ortadan kaldırılacak. Hükümetin, tutukluluk süresinin beş yılla sınırlandırılmasına ilişkin çalışmasına beş kriterin ışık tuttuğu kaydedildi.

Çalışmalara temel olan 5 madde

1- AİHM KARARLARI: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), "tutuklamanın istisnai olması" gerektiğini belirtirken, kural olarak 5 yıla kadar tutuklama süresini makul kabul ediyor. Türkiye, geçmişte Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 5. maddesini ihlalden dolayı mahkumiyet kararlarıyla karşı karşıya kalmıştı.

2- YÜKSEK MAHKEME KARARLARI: Anayasa Mahkemesi, terör ve örgütlü suçlarda tutuklama süresini 10 yıla kadar uzatan düzenlemeyi iptal etmişti. AYM kararında, hükümete yeni düzenleme için 1 yıllık süre verilmişti. Mahkeme heyetinin oy birliğiyle aldığı kararda, AİHM kararlarına ve AİHS'e işaret edilerek, "Demokratik bir hukuk devletinde 10 yıl tutukluluk kabul edilemez" denilmişti. Yargıtay da, bazı davalarda tutukluluk süresini gözeterek tahliye kararı vermişti.

3- ULUSLARARASI UYGULAMALAR: Türkiye'nin şartları göz önünde tutulmakla birlikte, Avrupa ve dünyadaki "tutukluluk süreleri"yle ilgili uygulamalar da dikkate alınıyor. Fransa'da ve Almanya'da tutukluluk süresi 1, İspanya'da 2 yıl olarak öngörülüyor. Terör ve örgütlü suçlarda da 5 yılı geçmiyor.

4- AK PARTİ'NİN BELGELERİ: AK Parti'nin Programı'nda "Geç gelen adalet, adaletsizliktir" özdeyişi hatırlatılırken, yargı sürecinin hızlandırılması için tüm düzenlemelerin gerçekleştirileceği belirtiliyor. Son kongrede açıklanan 2023 Siyasi Vizyon Belgesi'nde de, "Her türlü insan hakkı ihlaline karşı sıfır tolerans politikası" vurgusu yer alıyor.

5- AKİL İNSANLARIN UYARILARI: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'den Meclis Başkanı Cemil Çiçek'e, Başbakan Erdoğan'dan muhalefet liderlerine kadar "uzun tutukluluk"tan duyulan rahatsızlık dile getirilmişti. Yargı çevreleri ve toplumda rahatsızlık yaratan tutukluluklarla ilgili olarak akil insanlar da düzenleme talebinde bulunmuştu.

Kaynak: Akşam