“Akıl bilgiye ulaşmada bir güçtür”

NEÜ Ahmet Keleşoğlu İlâhiyat Fakültesi Dekanı ve Temel İslâm Bilimleri Kelam dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Ramazan Altıntaş, Konya Aydınlar Ocağı’nda Türk âlimi İmam Mâturîdî ve Mâturîdîlik konusu ele aldı.

Konya Halk Kütüphanesi’nde gerçekleştirilen sohbette, Ebu Mansur el-Mâturîdî’yi anlatmadan önce “ehli sünnet vel cemaat” hakkında bilgi veren Prof. Dr. Ramazan Altıntaş, bunun mezhepler üstü bir çatı anlamına geldiğini ve mezheplerin bu çatının altında toplandığını belirterek “Ehli sünnet vel cemaat dediğimiz şey bir mezhep değildir. Yâni mezhepler üstü olan bir üst çatı anlamına gelir ki, aslında mezhepler bu çatının altında yer alır. Ehli sünnet vel cemaat de itikadi mezhepler ve ameli mezhepler diye ikiye ayrılarak anlatılır. Ehli sünnet vel cemaatin iki reisi vardır. Bunlardan birisi İmam Maturidi, diğeri de Ebul Hasan el-Eşarî’dir” dedi. “İmam Maturidi Özbekistan sınırları içerisinde bulunan Semerkant ilinin Maturid köyünde miladi olarak 854 yılında dünyaya geliyor ve 944’de ölüyor. Yaşadığı dönem ise Abbasi Devleti’nin parçalanmaya başladığı ve yeni beyliklerin kurulduğu bir dönem. Semerkant ise, özgürlüklerin yaşatıldığı ve ilim adamlarına çok büyük saygının verildiği bir bölge” şeklinde konuşmasına devam eden Prof. Altıntaş, o dönemlerde Semerkant’ın nüfusunun yüzde 70’inin Türk olduğunu da söyledi.

İLİMLERİN ALTIN ÇAĞINI YAŞADIĞI YER…

Semerkant’ı “Dini akımlar ile felsefî gurupların çok olduğu ve İslâmî ilimlerin altın çağını yaşadığı bir yer” olarak ifade eden Altıntaş, bu ilimler içerisinde tefsir, fıkıh, hadis, kelâm ile tıp, uzay bilimleri astronominin de olduğunu söyledi.

Ebu Mansur el-Matüridî’nin 18 ciltten ibaret olan Kur’an tefsiri Te’vîlâtül Kur’an’ın 17 cilt halinde neşredildiğini şimdiye kadar 13 cildinin tercüme edildiğini belirten Altıntaş, “Biz Te’vilâtül Kur’an’la 2010 yılında tanıştık. Muhteşem bir tefsir. Biz buna rivayet değil, dirayet tefsiri diyoruz. Diğer kitaplarının isimleri biliniyor ama elimizde yok” dedi. İmam Maturidi’nin çağını iyi tanıyan ve felsefeyi de bilen bir İslâm âlimi olduğunu ve Kitâbü’t- Tevhid adlı eserinde bilgi meselesiyle konuya başladığı kaydeden Altıntaş, şunları ifade etti.

AKIL BİLGİYE ULAŞMADA BİR GÜÇTÜR

“Kitâbü’t- Tevhid’de Maturidî, taklide dayalı bir dindarlığın çok fazla yararlı olmadığını da ifade ediyor. Değerli olan bilgi vasıtaları üçtür diyor. Bunlardan ilki beş duyu organıdır. Göz, kulak ve akıl sayılarak buna bilgi kovası deniliyor. Göz ile kulak bilgiyi alır, akıl da sentez eder diyor. İkincisi ise akıl. Akılın kelime anlamı bağ kurmak demektir. Akıl yanlış bir iş yapmaya engel olan demek.  Kâfirler ve Allahsızlarla ilgili olarak Maturidî, onlara dahî adam, zeki adam, IQ’sü yüksek adam diyebilirsiniz. Ama akıllı adam diyemezsiniz diyor. Niye? Çünkü, “Akıllı adam ‘Allah ile bağ kuran adam’ demektir” diyor. İmam Maturidî akıl tanımları hakkında şunları söylüyor:

Akıl tabiatı birbirine uygun olanları birleştiren, tabiatı birbirine aykırı olanları ayıran bir melekedir. Akıl bilgi üretmede bir güç, bu güçle elde edilen bilgidir. Akıl duyu ötesi varlığı (Allah’ı) vasıtalarla, beş duyu ile elde ettiğimiz şeyleri de gözlem ve deneyle elde eden lâtif bir cevherdir. Metafizikî bilgiler ve ahlâkî ilkeler akıldan çıkar, diyor.”

İSLAM ŞEHİRLERİ BİZE ALLAH’I HATIRLATIR

İslam şehirlerinin mekânlarının bize Allah’ı hatırlatması açısından öneminden de bahseden Altıntaş, sözlerine “İtikadî düşüncelerde birlik sağlanmadıkça sosyal tevhidi sağlamak mümkün değildir. Kitâbü’l-Tevhîd İslam dünyasının sosyal birliğini sağlamak mânâsına da geliyor. Kitaplara boşuna isimler verilmemiş.  Allah rahmet eylesin. İmam Mâturîdî’nin yıldızı bundan sonra daha da parlayacaktır” diyerek son verdi.