ABD'nin buğday ticaretindeki rolü azalıyor

Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Birol Akgün, uzun yıllardır dünya buğday piyasasında hem ihracat hacmi hem de fiyat belirleme anlamında üstünlüğünü koruyan ABD'nin, ilk kez bu yıl, 2008-2009 hasat sezonunda, liderliğini eski Sovyet ülkelerine kaptırdığını söyledi.

Akgün, yaptığı açıklamada, ABD'nin küresel siyasetteki rolünün göreceli olarak azaldığını, ekonomik alanda da eski gücünü korumakta zorlandığını belirtti.

Bunun önemli göstergelerinden birinin de dünya buğday piyasasında ABD'nin liderlik rolünü kaybetmesi olduğunu ifade eden Akgün, ''Uzun yıllardır dünya buğday piyasasında hem ihracat hacmi hem de fiyat belirleme anlamında üstünlüğünü koruyan ABD, ilk kez bu yıl, 2008-2009 hasat sezonunda, liderliğini eski Sovyet ülkelerine kaptırmış durumda'' dedi.

-''ABD'NİN BUĞDAY PİYASASINDAKİ ROLÜ KÜÇÜLÜYOR''-

Akgün, Rusya, Ukrayna ve Kazakistan'dan oluşan eski Sovyet ülkelerinin dünya ihracat piyasasındaki toplam paylarının ABD'nin önüne geçtiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:

''Dünya gıda sektörü üzerine ciddi analizleri ile tanınan öncü dergilerden biri olan ABD merkezli Food Business News'deki bir yazıda, eski Sovyet coğrafyasında yer alan ve Rusya öncülüğünde buğday alanında işbirliği yapan birkaç ülkenin toplam buğday ihracatının 2008-2009 döneminde 31,8 milyon tonla rekor düzeye ulaştığı ve rakamın 127 milyon ton olan dünya toplam buğday ihracatının dörtte birini oluşturduğu belirtiliyor. Bu verilere göre, eski Sovyet ülkelerinin ihracatında, geçen yıla göre yüzde 50'lik bir artış söz konusu. Aynı dönemde 26,5 milyon ton buğday ihraç eden ABD'nin ise dünya buğday piyasalarındaki rolü üçte birden yüzde 22'ye gerilemiş durumda.''

Bunun anlamının son yüzyılda ABD'nin ilk kez dünya buğday piyasalarındaki lider rolünü kaybetmesi olduğunu anlatan Akgün, eski doğu bloku ülkelerinin bu başarısının dünya buğday piyasalarına yönelik stratejik etkileri de olacağını bildirdi.

-''RUSYA, BUĞDAY PİYASASINI ELE GEÇİRMEK İSTİYOR''-

Prof. Dr. Akgün, dünya buğday pazarını domine eden ülkelerin, buğday fiyatlarını da belirleme gücünü eline geçirme şansına sahip olduğunu dile getirerek, ''Bu çerçevede özellikle Rusya'nın dünya buğday pazarının geleceğini belirleyebilmek için ciddi çabalar göstereceğini öngörmek yanlış olmayacaktır. Nitekim Karadeniz limanlarından gerçekleştirilen ihracat konusunda Rusya, Ukrayna ve Kazakistan şimdiden işbirliği yapmaya başlamışlardır. Doğal gaz ve petrol alanında yarattığı Gazprom gibi devlet şirketleri eliyle dünya enerji piyasalarını etkileme gücünü kazanan Rusya, şimdi de benzer taktikleri buğday piyasasında denemek isteyecektir'' diye konuştu.

Rusya Devlet Başkanı Medvedev'in yayınladığı bir kararnameyle, Birleşik Hububat Şirketi (OAO) adlı, Gazprom benzeri bir devlet işletmesi kurulması direktifini verdiğine dikkati çeken Akgün, Medvedev'in bu şirketin üç yıl içinde Rusya'nın buğday ihracatının yarısını kontrol eder duruma gelmesini istediğini kaydetti.

Özellikle yüksek kaliteli buğday üretiminin gerçekleştirildiği eski Sovyet ülkelerinin artık ithalatçı ülke olmaktan çıkıp, dünyanın en büyük buğday üreticisi ve ihracatçısı ülkeleri haline gelmesinin dünya gıda sektörünü de önemli ölçüde etkileyeceğine inandığını anlatan Akgün, Rusya'nın bu alanda atacağı manüplatif adımların dikkatle izlenmesi gerektiğini vurguladı.

-''RUSYA, SEKTÖRDEKİ GÜCÜNÜ SİYASİ KOZ OLARAK KULLANABİLİR''-

Akgün, Rusya'nın sektörde etkinliğini artırmasıyla buğday fiyatlarının kontrolü konusunda da güçleneceğini ve bunu bir siyasi koz olarak da kullanabileceğini savunarak, ''Rusya'nın buğday piyasasında fiyat kontrolü noktasında Türkiye'ye üst düzeyde işbirliği önerdiği konuşuluyor. Biz coğrafi olarak Rusya'ya yakınız, dolayısıyla bu teklife olumlu yaklaşmamız bizi olumlu anlamda etkiler. Ama bizim un ve buğday piyasasında etkili bir aktör olmak isteyen AB ile de iyi ilişkilerimiz var'' diye konuştu.

Akgün, Türkiye'nin menfaatleri ölçüsünde Rusya ile işbirliği yapması ancak, Batı'yla da bu konuda ters düşmemesi gerektiğini sözlerine ekledi.